ZOBOWIĄZANIE ISTNIEJE, EGZEKWOWAĆ NIE MOŻNA

Każdy dłużnik zobowiązany jest do spłaty swojego długu. Nie każdy jednak dług, można od dłużnika przymusowo wyegzekwować. Sprawdź, jak uniknąć egzekucji, gdy płacić nie chcesz lub - z jakiś względów, po prostu nie możesz.

Bywają sytuacje, w których dłużnik, z jakiś powodów nie chce lub nie może spłacić swojego długu np. nie posiada wystarczających środków finansowych, zaś jego wierzyciel, usilnie domaga się spłaty długu grożąc wszczęciem postępowania sądowego, a następnie egzekucyjnego u wybranego przez siebie Komornika Sądowego. Z uwagi na zadane przez jednego z Czytelników pytanie o tzw. zobowiązanie niezupełne (naturalne) oraz jak, w jego przypadku, uchronić się od ewentualnego postępowania sądowego, a dalej egzekucyjnego, wyjaśniam:

Istnieją trzy rodzaje zobowiązań niezupełnych, czyli takich, w których dłużnika nie można zmusić do spełnienia świadczenia (spłaty długu) w drodze egzekucji komorniczej, a zatem także, nie można przeciwko niemu uzyskać orzeczenia sądowego (wyroku bądź nakazu zapłaty), który byłby podstawą do prowadzenia tej egzekucji (co do tego ostatniego, czytaj uważnie dalej). Zobowiązania niezupełne są bowiem niezaskarżalne. Ewentualne wytoczenie przez wierzyciela powództwa w tym zakresie, winno skutkować jego oddaleniem (merytorycznym orzeczeniem sądu, stwierdzającym bezzasadność dochodzonego roszczenia). 

Oto one:

1. zobowiązania, w których roszczenie wierzyciela uległo przedawnieniu

Podstawą do uchylenia się dłużnika od spłaty długu z tej przyczyny jest art. 117 §2 k.c. Zgodnie z jego aktualnym brzmieniem, "po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne." Należy przy tym pamiętać, iż co do zasady przedawnieniu ulegają roszczenia majątkowe. 

2. zobowiązania, w ramach których świadczenie spełnione przez wierzyciela, czyni zadość zasadom współżycia społecznego.

Powyższą sytuację opisuje art. 411 pkt 2 k.c., który stanowi, iż "nie można żądać zwrotu świadczenia, jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego".

3. zobowiązania wynikające z gier lub zakładów, z wyłączeniem gier zakazanych i nierzetelnych oraz zakładów zarządzonych lub zatwierdzonych przez organy państwowe

Ta ostatnia przesłanka wynika natomiast z treści art. 413 k.c. Dokładne brzmienie tego przepisu jest następujące: "kto spełnia świadczenie z gry lub z zakładu, nie może żądać zwrotu, chyba że gra lub zakład były zakazane albo nierzetelne. Roszczeń z gry lub zakładu można dochodzić tylko wtedy, gdy gra lub zakład były prowadzone na podstawie zezwolenia właściwego organu państwowego".

Kwestią najistotniejszą w przypadku zobowiązań niezupełnych, a przy tym przesądzającą o tym, czy dłużnika będzie można zmusić do spłaty długu, czy też tylko od jego dobrej woli zależeć będzie, czy zechce swój dług spłacić, jest kwestia złożenia odpowiedniego zarzutu przez dłużnika. Otóż, w przypadku zobowiązań, które stały się zobowiązaniami niezupełnymi z powodu przedawnienia roszczenia wierzyciela, konieczne jest podniesienie przez dłużnika zarzutu przedawnienia. Może on go złożyć wierzycielowi w ramach odpowiedzi na wezwanie do zapłaty skierowane do niego przez wierzyciela, a w przypadku, gdy ten złożył już pozew, to w odpowiedzi na pozew składanej do sądu. Konsekwencją zaś braku zarzutu przedawnienia na etapie sądowym, będzie uwzględnienie powództwa przez sąd. Nawet bowiem w przypadkach oczywistych, gdy roszczenie wierzyciela będzie na pierwszy rzut oka przedawnione, sąd z urzędu nie oddali powództwa (!), gdyż - jak napisałem wyżej, bezwzględnie konieczne jest w tym przypadku podniesienie procesowego zarzutu przedawnienia przez dłużnika.

Inaczej natomiast sąd postąpi w przypadku dwóch pozostałych zobowiązań niezupełnych tj. zobowiązania wynikającego z gier lub zakładów, z wyłączeniem gier zakazanych i nierzetelnych oraz zakładów zarządzonych lub zatwierdzonych przez organy państwowe, a także zobowiązania, w ramach którego świadczenie spełnione przez wierzyciela czyni zadość zasadom współżycia społecznego. Tutaj, niezaskarżalność sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę z urzędu, ergo nie jest konieczne podniesienie odpowiedniego zarzutu przez dłużnika.